Tanjung Puting, het paradijs van Zuid-Kalimantan

Hallo allemaal,

Na een uitstapje van een aantal dagen naar Tanjung Puting, een natuurgebied in Zuid-Kalimantan, ben ik vandaag weer aangekomen in Banjarmasin.

Donderdag 1 Maart heb ik vanuit Banjarmasin een vliegtuigje naar Pangkalan Bun genomen, de ' toegangsstad' voor Tanjung Puting. Voor mijn vlucht werden er opeens 2 vluchten gacancelled, dus ik was even bang dat ook mijn vlucht niet door zou gaan. Gelukkig had mijn vlucht 'slechts' twee uur vertraging. Na een vlucht van 30 minuten kwam het vliegtuig aan op Pangkalan Bun airport, en daar werd ik opgewacht door Yatno, eigenaar van een bedrijf dat de tours organiseert, en Anang, mijn gids voor de reis.Anne, de onderzoekster in Kutai waar ik heb meegelopen, had mij in contact gebracht met Yatno, omdat Anne zelf erg goede ervaringen had met zijn trips naar Tanjung Puting. Het is niet de goedkoopste optie, maar wel de beste optie. Ze hebben een grote, mooie boot, wat best belangrijk is, aangezien je ook op de boot slaapt. Onze gids sprak prima Engels en was bovendien heel erg voorzichtig in de omgang met de Orang Utans, in tegenstelling tot een aantal andere gidsen die ik heb gezien.

In Banjarmasin had ik twee Engelse mensen ontmoet die ook naar Tanjung Puting wilden gaan, en uiteindelijk hebben we besloten samen te gaan. Natuurlijk een groot voordeel, omdat je de kosten kan delen, en een beetje gezelschap kan ook nooit kwaad.

Eerst zijn we nog een nachtje in Pangkalan Bun gebleven, zodat we 2 Maart om 8 uur 's ochtends richting het park konden vertrekken. We werden bij ons hotel opgehaald door Yatno, die ons naar de klotok (boot) bracht. We hadden met z'n drieen een boot waar eigenlijk negen toeristen op kunnen slapen, dus we hadden meer dan genoeg ruimte. De boot was veel groter dan ik had verwacht: dubbeldek, met een slaapcabine voor de bemanning, een keuken, een douche (!) en bovenop een overdekt dek en een stukje onoverdekt, waar je lekker in de zon kon zitten. Op het overdekte bovendek lagen onze bedden ook al klaar, met klamboe. Ja, je slaapt namelijk op het dek. Echt een geweldige ervaring, hoewel het niet echt goed is voor je nachtrust, aangezien de gibbons om half 6 's ochtends beginnen te schreeuwen.

Vanaf de haven was het ongeveer twee uur varen naar het eerste kamp (er zijn er drie), Tanjung Harapan. Onderweg was het meteen raak: in de wilde begroeiing langs de rivier zagen we flink wat bewegen en er bleek een Orang Utan te zitten. Hij was niet erg gediends van ons bezoek, dus we hebben hem maar een beetje met rust gelaten. Hij begon meteen te 'kissqueeken' toen we dichterbij kwamen met de boot, een soort kusgeluid wat betekent dat je moet wegwezen.

Onderweg was het ook tijd voor onze eerste lunch op de boot, en ik had eerlijk gezegd meer het gevoel dat ik in een sterrenrestaurant zat dan op een bootje in de jungle! Niks op tegen natuurlijk, na de zware omstandigheden in Kutai National Park. Onze tafel werd gevuld met een stuk of zeven verschillende gerechten, veel te veel voor ons drieen helaas. Dit bleek geen eenmalige gebeurtenis te zijn, maar een gewoonte: drie maal per dag een enorm uitgebreide maaltijd, 's ochtends en in de namiddag een kleine snack (meestal pisang goreng) en na een bezoekje aan de jungle een ' wet towel' om al het zweet van je af te vegen. Pure luxe dus!

Na de lunch zijn we naar het voedingsplatform van kamp 1, Tanjung Harapan, wezen kijken. En al mijn verwachtingen werden meteen waargemaakt: een stuk of 7 Orang Utans kwamen zich te goed doen aan bananen, en sommige liepen zelfs tussen de mensen door, op minder dan 2 meter afstand! Mannetjes, vrouwtjes, babies, jong en oud. Alle soorten en maten Orang Utans kreeg ik meteen te zien, terwijl dit het kleinste kamp was!

Het is in principe helemaal niet goed dat Orang Utans zo gewend zijn aan mensen, aangezien het gewoon wilde dieren horen te zijn die zichzelf kunnen voeden. Bovendien kunnen wij gemakkelijk ziektes op hen overdragen, die hun hele populatie kunnen vernietigen. Daarom moet je in principe altijd een afstand van minimaal 5 meter houden, en mag je de dieren nooit storen. Jammer genoeg lijken niet alle toeristen dit te begrijpen en denken dat ze alle regels mogen breken, omdat ze ervoor betaald hebben, maar daar zal ik zo even op terug komen.

De tweede dag zijn we naar het tweede kamp, Pondok Tinggui en het derde en grootste kamp, Camp Leakey, gevaren. Op beide locaties hebben we de voedingsplateaus bezocht, en nog meer Orang Utans gezien dan de dagen ervoor! Wat mij opviel was dat bijna alle vrouwtjesapen een baby hebben, een goed teken wat mij betreft. Ik kan nu wel een heel betoog gaan houden over hoe chattig en mooi de Orang Utans zijn, maar dat kunnen jullie het best zelf beslissen door naar mijn foto's te kijken, die ik later zal uploaden.

Op dag drie zijn we teruggegaan richting het tweede kamp om voor het laatst een bezoekje te brengen aan het voedingsplateau en daarna een klein tochtje door de jungle te maken van 3 uurtjes. En daarna was het alweer tijd voor een uitgebreide afscheidslunch en de reis terug naar Pangkalan Bun. Helaas, wat mij betreft had het nog wel een paar daagjes langer mogen duren.

Natuurlijk heb ik niet alleen Orang Utans gezien. Ik heb ook neusapen, zwarte gibbons, witte gibbons, makaken, wilde zwijntjes en rivierdolfijnen gezien. Genoeg te zien dus, voor een bioloog in spe.

Om nog even terug te komen op de negatieve kanten van toeristen: ik heb 2 mooie (of lelijke, het is maar hoe je het bekijkt) voorbeelden van de invloed van toerisme op dit soort rehabilitatie gebieden. De apen hier zijn allemaal afhankelijk van menselijke voeding en zijn allemaal gewend aan mensen. Dit komt simpelweg door het geit dat er jaarlijks duizenden toeristen komen om de dieren te bekijken. Helaas valt dat niet meer terug te draaien, als een Orang Utans eenmaal gewend is aan mensen, is hij afhankelijk van ze, en zal hij niet meer zo gemakkelijk verwilderen. Wat we dus op z'n minst kunnen doen, is ze niet nog meer aan mensen laten wennen, en een beetje afstand van ze houden. Jammer genoeg lijkt dit voor sommige mensen te veel gevraagd.
Zo liepen wij in het tweede kamp een Australische toerist tegen het lijft, die alles door de lens van z'n camera bekeek. Dat moet hij natuurlijk zelf weten, maar om nou ook nog over een hek te klimmen om dichter bij het voedingsplatform te kunnen staan is wel erg overdreven. Hierop werd hij gelukkig aangesproken door een van de rangers. Later ging de vriendelijke man helaas weer in de fout: een orang utan opzoek naar eten had duidelijk geen zin om gefotografeerd te worden en was luid aan het kissqueeken, waarop ik de man uit probeerde te leggen dat hij meer afstand moest nemen (hij stond twee meter van de aap vandaan). Hij knikte ja, om vervolgens nog dichterbij te gaan staan! Hierop begon de aap takjes naar hem te gooien en nog luider te kissqueeken en het was duidelijk dat ze er schoon genoeg van had. De man leek het wel leuk te vinden en vond het blijkbaar erg hilarisch om de kissqueeks van de orang utans te immiteren, het laatste wat je moet doen natuurlijk! Op dat moment zei ik dat hij echt afstand moest nemen omdat de orang utan boos werd en meer ruimte nodig had (het was een vrouwtje met kind, dus altijd extra oppassen!), waarop meneer simpelweg antwoordde: 'Jij werkt hier toch niet? Jij hebt helemaal niks te vertellen over wat ik wel en niet mag doen!' Gelukkig zag mijn gids het ook gebeuren, en die heeft meneer even een flinke preek gegeven. Zulke mensen zouden nooit meer toegelaten moeten worden tot een National Park. Gewoon op een zwarte lijst gooien.
Het tweede voorbeeld is misschien nog wel erger. We zaten rustig op het dek van onze boot, terwijl op de steiger een wat ouder Orang Utan vrouwtje zat, Siswi. Siswi is 27 jaar en heeft een infectie aan haar baarmoeder gahad, waardoor ze geen kinderen meer kan krijgen. Daarom heeft ze zichzelf een nieuwe taak gegeven: ze verwelkomt alle nieuwe toeristen op de steiger. Echt een geweldig beest en ik weet zeker dat ze nooit een vlieg kwaad zou doen! Naast ons kwam een andere klotok met een grote groep Indonesiers aanleggen, die naar de voedingsplek wilde gaan. Maarja, Siswi zat op de steiger en de Indonesiers vonden het eng om haar te passeren. Dus hun geweldige gids besloot vlak voor haar neus te gaan zitten en op 5 centimeter afstand van haar hoofd zijn AANSTEKER aan te doen, totdat Siswi doodsbang wegrende. Hoe kunnen zulke mensen in godsnaam gids worden?

Al met al was Tanjung Puting een geweldige ervaring, en ik denk niet dat ik ooit nog de kans zal krijgen om orang utans van zo dichtbij te bestuderen.

Inmiddels ben ik dus weer terug in Banjarmasin, na een busreis van 20 uur vanuit Pangkalan Bun. Morgen en overmorgen staan nog twee leuke dagtripjes op het programma en 10 maart vertrek ik alweer naar Balikpapan, om dan op 13 maart naar Bali te vliegen.

De tijd gaat snel, nog maar 25 dagen te gaan! Ik laat snel weer van me horen en ik zal de foto's uploaden als ik ergens fatsoenlijk internet heb.

Groetjes,
Tom